හේගල් අදහස් කරන “රාත්‍රිය”..!
හේගල් අදහස් කරන මිනිසා පිළිබද දර්ශනයේ අදුර මොකක්ද කියලා සරලව තේරුම් ගන්න දරපු උත්සහයක් තමයි මෙ ලිපිය. මේක සාමුහික හැදැරීමක අවසන් නොවූ ප්‍රතිපලයක්‌. හේගල්ගේ “රාත්‍රිය” කියලා අදහස් කරන්නේ කුමක්ද? සරලව කිව්වොත් රොමෑන්තිකවාදීන්ගේ රාත්‍රියේ හැඟීමට වඩා වෙනස් දෙයක්. රොමෑන්තිකවාදීන් රාත්‍රිය දකින්නේ සාමකාමී, හුදකලා ආදරණිය තැනක් විදිහට. නමුත් හේගල්ට අනුව රාත්‍රිය කියන්නේ, මනුෂ්‍යත්වය බිහිවෙන තැනයි. බියජනක හිස්බවක්, “පැවැත්මේ හිස්තැනක්” වගේ දෙයක්. මෙහිදී, රාත්‍රිය කියන්නේ පුද්ගලික අත්දැකීමක් නෙවෙයි, සමස්ත මනුෂ්‍ය වර්ගයාගේම ආරම්භය සහ පැවැත්මේ පදනම ගැන කියවෙන සංකල්පයක්. හෙගල්ට අනුව මිනිසා සත්ව ලෝකයේ ස්වභාවික නියාමයන්ගෙන් බැහැරවූ, “අස්වාභාවික” ජීවියෙක් ලෙසයි සැලකෙන්නේ.
ඔහු “අසාමාන්‍ය දෙයක්”, “හිස් බවක්”, “රාත්‍රියක්” ලෙස විස්තර කෙරෙනවා. සතුන් ස්වභාවධර්මයටම නැවත එකතු වන විට හෝ මිනිසා විසින්ම නිර්මාණය කරනලද ආර්ථික අර්බුද විසඳා ගැනීමේ හැකියාව තිබෙන විට පවා මිනිසා “අසාමාන්‍ය” තත්ත්වයක් ලෙස දිගටම පවතිනවා. ඒ නිසා ඔහු “රෝගී සත්වයා” ලෙස හඳුන්වනවා.මෙහිදී මිනිසාගේ පැවැත්ම ස්වභාවික නීතියෙන් බැහැරවූවක් ලෙසත්, ස්වභාවික ලෝකයේ සමතුලිතතාවයට බාධා කරන දෙයක් ලෙසත් හේගල් විසින් අදහස් කරනවා.
සුව නොවන, නොමැරෙන්න කැමති රෝගී සත්වයෙකු වන මිනිසා “හිස් බවට” යටත් වන්නේ නැහැ. ඒ වෙනුවට, මිනිසා ඔහුගේම අසාමාන්‍ය හැකියාවන් ලෝකයේ නීතිය බවට පත් කරමින් “ජයග්‍රහණය” කරනවා. මිනිසා ස්වභාවධර්මයට පටහැනිව, වැරදි දේවල් කරමින් ඒවා ලෝකයේ නීති ලෙස පනවනවා.මිනිසා ඔහුගේ හිස්බව අර්ථය සහ ඉතිහාසයේ පදනම බවට පත් කරනවා.මිනිසා “රෝගී සත්වයා” වුවද, ඔහු එම තත්ත්වයෙන් මිදෙන්නේ නැහැ. ඒ වෙනුවට ඔහු එම තත්ත්වයම ලෝකය පාලනය කරන නීතිය බවට පත් කරනවා. ඔහුගේ අර්ථ විරහිත බවින්ම ඔහු අර්ථයක් නිර්මාණය කරනවා. ඒකයි හේගල් ඔහුව “ජයග්‍රාහී වරදක්” ලෙස හඳුන්වන්නේ.
මිනිසාගේ මතුවීම.
ලෝකයේ රාත්‍රිය නම් මේ බියකරු හිස්බව මිනිසාගේ බැල්මෙන් ( “අපි මිනිස් ඇසක් දෙස බලන විට”) කෙලින්ම දැකගත හැකියි. මෙය, මිනිසා ස්වභාවධර්මයෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම වෙන්වූ දෙයක් බව අඟවයි. මිනිසාගේ ඇස් දෙස බලන විට, අපිට මේ බියකරු හිස්බව හෝ අර්ථ විරහිත බව දැනෙනවා. ඒකෙන් හේගල් අදහස් කරන්නේ මිනිසා ස්වභාවධර්මයෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම වෙන්වූ, වෙනස්ම වූ දෙයක් බවයි. මිනිසා ස්වභාවධර්මයේ කොටසක් නොවී, ඊට වඩා වෙනස් දෙයක් බවයි මෙහිදී කියවෙන්නේ.
මිනිසාගේ මතුවීම කියන්නේ ස්වභාවධර්මයේ සිදුවන බිඳීමක්. සත්ව ආශාව ස්වභාවික වස්තූන් පරිභෝජනය කරනවා. නමුත්, මිනිස් ආශාව, "මිනිස් හිස්බව" තුළින් උපදින අතර, ස්වභාවිකත්වයෙන් ඔබ්බට ගිය දෙයක් සොයනවා. මෙහිදී මිනිසාගේ මතුවීම ස්වභාවධර්මයේ පැවැත්මට බාධා කරන දෙයක් ලෙසත්, මිනිසාගේ ආශාව ස්වභාවධර්මයෙන් ඔබ්බට ගිය දෙයක් සොයන දෙයක් ලෙසත් හේගල් විස්තර කරනවා. සතුන් ස්වභාවික දේ පරිභෝජනය කරනවා, නමුත් මිනිසා ස්වභාවධර්මයෙන් ඔබ්බට ගිය දෙයක් සොයනවා.මිනිස් හිස්බව ප්‍රකාශ වීමත් එය ජය ගැනීම කියලා හේගල් අදහස් කරන්නේ කුමක්ද?
ප්‍රේමය කියන්නේ තමාගේම “රාත්‍රිය” (හිස්බව/අත්‍යාවශ්‍යතාවය) පෙම්වතියගේ හෝ පෙම්වතාගේ ඇස්වලින් පෙනෙන ආකාරයටම තේරුම් ගැනීමටත්, පිළිගැනීමටත් උත්සාහ කිරීමයි. මෙහිදී, ප්‍රේමය තුළින් මිනිසා තමාගේ හිස්බව තේරුම් ගැනීමට උත්සාහ කරනවා. තමන්ගේම “රාත්‍රිය”, එනම්, කිසිවක් නැතිකම, තමාගේම සාරය, තවත් කෙනෙකුගේ ඇස්වලින් දකින්නට ලැබෙනවා. එමගින් තමාගේ පැවැත්ම පිළිබඳව යම් අවබෝධයක් ලබාගන්නට අසාර්ථක ලෙස උත්සාහ කරනවා.පෙම්වතා තමන්ගේ ආදරවන්තියගේ ඇස් තුළින් තමාගේ පැවැත්මේ අරුත සොයනවා. ඒ කියන්නේ තමන්ගේම “රාත්‍රිය” (අඳුරු පැත්ත) දකින්න උත්සාහ කරනවා. සරලව කිව්වොත්, මිනිසා ස්වභාවික අවශ්‍යතාවලින් ඔබ්බට ගොස්, ආදරය වැනි දේවල් තුළින් තමන්ගේ හිස්බව පුරවන්න උත්සාහ කරනවා. ආදරය තුළින් තමන්ගේ අනන්‍යතාවය සොයාගන්න උත්සාහ කරනවා.
හෙගල් කියන්නේ මිනිසා භෞතික ලාභය සඳහා නොව, වෙනත් විඥානයකින් තම පැවැත්ම පිළිගැනීම සදහා බලහත්කාරයෙන් කටයුතු කිරීමට කරන අරගලයක්‌ තියෙන බවයි. තමාගේ ආත්මීය යථාර්ථය තහවුරු කරගැනීම සඳහා කරන සටනක් විදිහටයි හෙගල් මෙය දකින්නේ.මෙහිදී, මිනිසුන් එකිනෙකා සමඟ සටන් කරන්නේ ද්‍රව්‍යමය දේපළ හෝ බලය සඳහා නොව, තමන්ගේ පැවැත්ම අන් අය විසින් පිළිගැනීම සඳහායි. තමන්ගේ අදහස්, හැඟීම් සහ අත්දැකීම් අන් අයට ඒත්තු ගැන්වීමටත්, ඔවුන් තුළ තමන්ව හඳුනාගැනීමටත් මිනිසුන් උත්සාහ කරනවා. මේක මිනිස් සබඳතාවල මූලික ලක්ෂණයක් ලෙසයි හේගල් දකින්නේ.හෙගල්ට අනුව මෙහිදී විද්‍යාව යනු, ලෝකය තේරුම් ගැනීමට මිනිසා දරන ප්‍රයත්නයක් ලෙස දැක්වෙනවා. මිනිසා තමන්ගේම අදහස් සහ තර්කනය ලෝකයට ආරෝපණය කරමින්, ලෝකය තුළ මිනිස් පැවැත්මට සාක්ෂි සොයනවා. විද්‍යාව තුළින් මිනිසා තමන්ගේ අර්ථය ලෝකයට පනවන්න උත්සාහ කරනවා.
මෙහිදී ශ්‍රමය යනු, ස්වභාවධර්මය මිනිසාගේ අරමුණු ඉටු කිරීම සඳහා යොදාගැනීම ලෙසයි හෙගල් දකින්නේ සහ හේගල් අදහස් කරන්නේ. මිනිසා ස්වභාවධර්මයේ තිබෙන ද්‍රව්‍ය (ලී, මැටි වැනි) තමන්ගේ අදහස් අනුව වෙනස් කරමින්, ස්වභාවධර්මයට එරෙහිව හෝ එය තුළ නව ලෝකයක් ගොඩනඟනවා. එමගින් මිනිසා තමන්ගේ පැවැත්ම තහවුරු කරගන්නවා.
හේගල් අදහස් කරන ඉතිහාසය යනු?
ඉතිහාසය කියන්නේ, අරගල සහ ශ්‍රමය තුළින් මිනිසා තමන්ගේම කිසිවක් නොමැති බව/හිස්බව පිළිගැනීම තහවුරු කරගන්නා ක්‍රියාවලියයි. මෙහිදී ඉතිහාසය කියන්නේ, මිනිසා තමන්ගේ අභ්‍යන්තර හිස්බව හෝ අර්ථ විරහිත බව තේරුම් ගෙන, එය ලෝකයට පිළිගැනීමට සැලැස්වීමේ ක්‍රියාවලියක් ලෙසයි හේගල් දකින්නේ. මිනිසුන් එකිනෙකා සමඟ සටන් කරනවා, වැඩ කරනවා, සහ අදහස් හුවමාරු කරගන්නවා. මේ සියල්ලෙන් සිදුවන්නේ, තමන්ගේ අභ්‍යන්තර හිස්බව ලෝකයට පෙන්වීම සහ එය තහවුරු කරගැනීමයි. ඉතිහාසය තුළින් මිනිසා තමන්ගේ පැවැත්මේ සැබෑ ස්වභාවය තේරුම් ගන්න උත්සාහ කරනවා.
හෙගල් කියන්නේ ශ්‍රමය ස්වභාවධර්මය පාලනය කරයි කියලා.මිනිස් “වාසස්ථානයක්” (ලෝකයක්) නිර්මාණය කරයි. අරගලය තුළින් පිළිගැනීම දිනා ගනී, “මිනිස් වාසස්ථානයක්” (සමාජ/දේශපාලන සම්බන්ධතා) ගොඩනඟයි. මෙම ක්‍රියාවලීන් දෙකම එකට එකතු වී, ආරම්භක හිස්බවින් ක්‍රමයෙන් මිනිස් ලෝකයක් ගොඩනඟයි.මෙහිදී ශ්‍රමය සහ අරගලය යන දෙකම මිනිසාගේ පැවැත්ම තහවුරු කිරීමේ ක්‍රියාවලියේ කොටස් ලෙස විස්තර කරනවා. ශ්‍රමය තුළින් මිනිසා ස්වභාවධර්මය පාලනය කරමින් තමන්ගේ අවශ්‍යතා ඉටුකරගන්නවා. අරගලය තුළින් මිනිසුන් එකිනෙකාගෙන් පිළිගැනීම ලබාගන්නා අතර, සමාජය සහ දේශපාලනය වැනි සම්බන්ධතා ගොඩනඟනවා. මේ ක්‍රියාවලීන් දෙකම එකතු වී මිනිසාගේ පැවැත්ම සඳහා සුදුසු පරිසරයක් ගොඩනඟනවා.
ආරම්භයේ තිබූ හිස්බව ක්‍රමයෙන් පුරවමින් මිනිස් ලෝකය නිර්මාණය වෙනවා.හේගල්ගේ ආත්මය (Spirit) යනු කුමක්ද? “ආත්මය” (Geist) යනු අවසාන ප්‍රතිඵලයයි: “මිනිස් වර්ගයා කවයකට එක් වූ ජයග්‍රාහී රාජ්‍යය” (l’humanité circulaire). එය, පරාරෝපණය වීම නැති කිරීමෙන් ලබාගන්නා ලද “නිදහසේ පාලනය” නියෝජනය කරයි.මෙහිදී හේගල්ගේ දර්ශනයේ අවසාන ප්‍රතිඵලය වන්නේ “ආත්මය”යි. ආත්මය යනු මිනිසුන් එකිනෙකා සමඟ එකමුතුව, එකිනෙකාගේ නිදහස සහ අයිතිවාසිකම් පිළිගනිමින් ජීවත්වන තත්වයක්. පරාරෝපණය (alienation) ජය ගැනීමෙන්, එනම්, මිනිසුන් අතර පවතින ගැටුම් සහ වෙන්වීම් දුරු කිරීමෙන්, මෙම “නිදහසේ පාලනය” ළඟා කරගත හැකියි. මිනිස් වර්ගයාගේ පරිපූර්ණත්වය සහ අවසාන ඉලක්කය වන්නේ ආත්මයයි.
නිශ්චිත අවසානය.
මෙම තත්වයේදී, මිනිස් වර්ගයා තමන්ව විශ්වීයව දකිනවා. සෙසු මිනිසුන් “සහෝදරයන්” වන අතර, විශ්වීය රාජ්‍යය තුල එය ඔහුගේ ආත්මයෙන් ආත්මයද” වේ. මෙය “නිශ්චිත අවසානයයි. ඉතිහාසය තමන්ගේම සම්පූර්ණත්වය මෙනෙහි කරන අවසාන ස්ථානයයි.මෙහිදී, ආත්මය නම් තත්වයට ළඟා වූ විට, මිනිසුන් එකිනෙකා සමඟ සම්පූර්ණයෙන්ම එකඟතාවයකින් ජීවත් වෙනවා. සෑම කෙනෙක්ම එකිනෙකාගේ කොටසක් ලෙස සලකනවා. එනම්, සියලු මිනිසුන් සහෝදරයන් වන අතර, රාජ්‍යය සෑම කෙනෙකුගේම අවශ්‍යතා සපුරාලන, ඔවුන්ගේ පැවැත්ම තහවුරු කරන තැනක් බවට පත්වෙනවා. මෙය ඉතිහාසයේ අවසානයයි, මන්ද ඉතිහාසය එහි අවසාන අරමුණ කරා ළඟා වී ඇති නිසා. මිනිස් වර්ගයා තමන්ගේ “රාත්‍රිය ආලෝකය බවට පත්වූ විට ජයග්‍රහණය සමරයි. බියකරු හිස්බව, තමන්ගේම ඓතිහාසික ක්‍රියාකාරකම් තුළින්, ස්වයං-විඥානයෙන් යුත් නිදහසේ සහ අන්‍යෝන්‍ය පිළිගැනීමේ දීප්තිමත් ලෝකයක් බවට පරිවර්තනය වී ඇත.
මෙහිදී, ඉතිහාසය අවසානයේ මිනිසා තමන්ගේ පැවැත්මේ සැබෑ ස්වභාවය අවබෝධ කරගන්නා අතර, එය ජයග්‍රහණයක් ලෙස සමරනවා. මිනිසාගේ බියකරු හිස්බව, එනම් ඔහුගේ ආරම්භක තත්ත්වය, දැන් දීප්තිමත් ආලෝකයක් බවට පත්වී ඇත. මේ වෙනස සිදුවූයේ මිනිසාගේම ක්‍රියාකාරකම් තුළින්. මිනිසා තමන්ගේ නිදහස සහ අන්‍යයන්ගේ පිළිගැනීම තුළින් සතුටුදායක තත්වයකට පැමිණ ඇත. කිසිවක් නැතිකම, මිනිස් ලෝකයේ සියල්ල බවට පත්වී ඇත.මෙම අවසාන වාක්‍යයෙන් හේගල් කියන්නේ, මිනිසා මුලින්ම පැමිණියේ කිසිවක් නැති තැනකින්, එනම් හිස්බවකින්. නමුත් ඉතිහාසය පුරාම මිනිසා කළ ක්‍රියාකාරකම් තුළින්, එම හිස්බවම මිනිස් ලෝකයේ සියල්ල බවට පත් වුණා. එය ආත්මය, නිදහස සහ අන්‍යෝන්‍ය පිළිගැනීම වැනි දේවලින් පිරී ගියා. ඒ කියන්නේ, කිසිවක් නැතිකමෙන් පටන් ගත් ගමන, සියල්ලෙන් අවසන් වුණා.
හේගල් කියන කෙනා මිනිස්සුන්ව දකින්නේ ස්වභාවධර්මයේ “රාත්‍රියක්” විදිහට. ඒ කියන්නේ ස්වභාවධර්මයට වඩා වෙනස් දෙයක් විදිහට. මිනිස්සුන්ට තමන් ගැනම දැනුවත්භාවය තියෙනවා, ඒක නිසාම තමන් ගැනම ප්‍රශ්න කරනවා. මේක “කිසිවක් නැත” කියන තත්වයට සමානයි. ඒත්, මේ “කිසිවක් නැත” කියන දේ තමයි ඉතිහාසයේ ගමන තීරණය කරන්නේ. මිනිස්සු ආදරය, අරගලය, විද්‍යාව සහ විශේෂයෙන්ම ශ්‍රමය හරහා මේ “කිසිවක් නැත” කියන දේ වෙනස් කරනවා. මිනිස්සු මේ දේවල් කරන්නේ ස්වභාවධර්මයට යමක් එකතු කරන්න, ඒක වෙනස් කරන්න.සරලව කිව්වොත්, හේගල් මිනිස්සුන්ව දකින්නේ ස්වභාවධර්මයෙන් කැඩිච්ච දෙයක් විදිහට, ඒත් ඒකම තමයි ඉතිහාසය ගොඩනඟන්නේ.
තමන්තුල ඇති හිස් බව.
මිනිසා ස්වභාවධර්මයට බලපෑම් කරනවා: මිනිස්සු ස්වභාවධර්මයට යමක් කරනවා, ඒක වෙනස් කරනවා. අනිත් අයව තමන්ව පිළිගන්න සලස්වනවා. මේ දිගු කාලීන ක්‍රියාවලිය අවසානයේදී “Absolute Spirit” කියන තත්වයට එනවා. ඒකෙදි හැමෝම එකතු වෙලා, නිදහසේ ඉන්නවා, සහයෝගයෙන් වැඩ කරනවා. මුලින් තිබුණු “රාත්‍රිය” (ඒ කියන්නේ මිනිසාගේ මුල් තත්වය) සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් වෙලා, තමන්ම හදාගත්ත “ආලෝකයක්” බවට පත් වෙනවා. ඒ කියන්නේ හේතුව (reason) අනුව හැමදේම සිද්ධ වෙනවා. ඒක හරියට අඳුරෙන් එළියට එනවා වගේ, නේද? මිනිස්සුන්ගේ ලොකුම ජයග්‍රහණය වෙන්නේ තමන් තුළ තිබෙන හිස් බව (void) තමන්ගේ ලෝකයෙත්, ඉතිහාසයෙත් පදනම බවට පත් කරගන්න එක කියලා තමයි හෙගල් සරලව කියන්නේ.
